Obowiązek udzielenia pomocy w Polsce – przepisy, konsekwencje, BHP i prawo pracy

: 01/07/2025

Obowiązek udzielania pomocy w Polsce – przepisy prawne, konsekwencje i rola prawa pracy oraz BHP

Czy wiesz, co zrobić, jeśli będziesz świadkiem wypadku w pracy lub w miejscu publicznym? Masz obowiązek pomóc!

Wyobraź sobie, że w pracy twój współpracownik ulega wypadkowi, lub nagle źle się poczuje i straci przytomność. Zastanawiasz się, czy masz obowiązek pomóc? A jeśli dojdzie do wypadku na ulicy, czy możesz po prostu przejść obok? Wbrew pozorom, odpowiedź na te pytania jest nie tylko kwestią moralności, ale także obowiązku prawnego, który reguluje polskie prawo.

W artykule dowiesz się, jakie przepisy prawa nakładają obowiązek udzielania pomocy, jakie są konsekwencje nieudzielenia pomocy oraz jak Kodeks pracy i przepisy BHP wpływają na udzielanie pomocy w miejscu pracy.

Co mówi polskie prawo o obowiązku udzielania pomocy?

Udzielanie pomocy w sytuacjach zagrożenia zdrowia lub życia jest nie tylko obowiązkiem moralnym, ale również prawnym. W Polsce przepisy dotyczące udzielania pomocy regulują różne akty prawne, w tym Kodeks cywilny, Kodeks karny, a także przepisy związane z prawem pracy oraz bezpieczeństwem i higieną pracy (BHP). W tym artykule szczegółowo omówimy przepisy nakładające obowiązek udzielania pomocy, konsekwencje za jego nieudzielenie oraz rolę Kodeksu pracy i BHP w tym zakresie.

Kodeks karny a obowiązek pomocy – przepisy

Zgodnie z art. 162 Kodeksu karnego, każda osoba, która staje się świadkiem sytuacji, w której zagrożone jest zdrowie lub życie drugiej osoby, ma obowiązek udzielenia jej pomocy, pod warunkiem że nie grozi to jej własnemu bezpieczeństwu. Nieudzielenie pomocy w takich sytuacjach może skutkować odpowiedzialnością karną.

Art. 162 Kodeksu karnego (Obowiązek udzielenia pomocy):

„Kto, będąc świadkiem wypadku, będąc przytomny w obliczu niebezpieczeństwa, nie udziela pomocy, choćby nie groziło to niebezpieczeństwem dla niego samego lub innych, podlega karze pozbawienia wolności do 3 lat.”

Warto zaznaczyć, że osoba, która nie podejmuje żadnych działań w sytuacji zagrożenia zdrowia lub życia, mimo że nie zagraża to jej własnemu bezpieczeństwu, może zostać pociągnięta do odpowiedzialności karnej. Przepis ten stanowi podstawowy obowiązek wynikający z przepisów prawa.

Obowiązki pracodawcy w kontekście udzielania pomocy – Kodeks pracy

W kontekście prawa pracy przepisy dotyczące udzielania pomocy są równie istotne. Pracodawcy i pracownicy mają określone obowiązki związane z zapewnieniem bezpieczeństwa w miejscu pracy, w tym obowiązek udzielania pierwszej pomocy.

Art. 207 Kodeksu pracy – Obowiązki pracodawcy w zakresie BHP:

„Pracodawca jest obowiązany do zapewnienia pracownikom bezpiecznych i higienicznych warunków pracy oraz do organizowania pracy w sposób zapewniający ochronę ich zdrowia i życia.”

Pracodawca, w razie wystąpienia wypadku w pracy, ma obowiązek nie tylko zapewnić odpowiednią pomoc medyczną poszkodowanemu pracownikowi, ale także przeprowadzać szkolenia w zakresie pierwszej pomocy oraz zagwarantować dostępność apteczek i środków pierwszej pomocy w miejscu pracy.

Art. 210 Kodeksu pracy – Obowiązki pracowników:

„Pracownicy są obowiązani do przestrzegania przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, a także do niezwłocznego udzielania pierwszej pomocy w razie wypadku.”

Zatem, pracownicy także mają obowiązek reagowania w sytuacjach kryzysowych, takich jak wypadki, poprzez udzielenie pomocy poszkodowanym, w ramach swoich możliwości.

Kodeks BHP a udzielanie pomocy w miejscu pracy

Przepisy dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy w Polsce również nakładają obowiązek odpowiedniego przygotowania pracowników i pracodawców do reagowania w razie wypadku w pracy. W ramach przepisów BHP pracodawca jest zobowiązany do zapewnienia odpowiednich warunków do udzielania pierwszej pomocy.

Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 2 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy

Zgodnie z tym rozporządzeniem pracodawca jest zobowiązany zapewnić dostęp do apteczek pierwszej pomocy oraz wyznaczyć osoby odpowiedzialne za udzielanie pierwszej pomocy w przypadku wypadku.

§ 4 Rozporządzenia BHP – Obowiązki pracodawcy:

„Pracodawca jest obowiązany zapewnić na terenie zakładu pracy dostęp do apteczek pierwszej pomocy, wyposażonych w niezbędne środki, a także wyznaczyć osoby odpowiedzialne za udzielanie pierwszej pomocy w przypadku wypadku.”

Pracodawca ma również obowiązek zapewnienia odpowiednich szkoleń dla pracowników w zakresie udzielania pierwszej pomocy oraz reagowania w razie wypadku.

Konsekwencje prawne nieudzielenia pomocy

Nieudzielenie pomocy osobie znajdującej się w sytuacji zagrożenia zdrowia lub życia może prowadzić do poważnych konsekwencji prawnych. Zgodnie z art. 162 Kodeksu karnego osoba, która nie udzieli pomocy w sytuacji zagrożenia zdrowia lub życia, mimo że nie wiązało się to z żadnym zagrożeniem dla jej własnego bezpieczeństwa, może podlegać karze pozbawienia wolności do 3 lat.

W kontekście prawa pracy, pracodawca, który nie zapewni odpowiednich warunków do udzielania pomocy medycznej w razie wypadku lub nie przeprowadził szkoleń z zakresu BHP, może zostać ukarany grzywną, a także ponieść odpowiedzialność cywilną za wypadki przy pracy.

FAQ – Najczęściej zadawane pytania

1. Czy mam obowiązek udzielać pomocy w sytuacji zagrożenia życia?

Tak, każda osoba, która widzi zagrożenie zdrowia lub życia innej osoby, ma obowiązek udzielenia pomocy, pod warunkiem że nie zagraża to jej własnemu bezpieczeństwu, zgodnie z art. 162 Kodeksu karnego.

2. Co grozi za nieudzielenie pomocy w Polsce?

Za nieudzielenie pomocy w sytuacji zagrożenia zdrowia lub życia grozi kara pozbawienia wolności do 3 lat, zgodnie z art. 162 Kodeksu karnego.

3. Jakie przepisy regulują obowiązek udzielania pomocy w Polsce?

Obowiązek udzielania pomocy reguluje Kodeks karny (art. 162), Kodeks cywilny (art. 3) oraz przepisy dotyczące BHP i prawa pracy.

4. Czy pracodawca ma obowiązek udzielania pomocy w pracy?

Tak, pracodawca jest zobowiązany zapewnić odpowiednie warunki do udzielania pierwszej pomocy w miejscu pracy, zgodnie z Kodeksem pracy i rozporządzeniem BHP.

5. Jakie są konsekwencje nieudzielenia pomocy w miejscu pracy?

Nieudzielenie pomocy w pracy może prowadzić do odpowiedzialności cywilnej i karnej, a także naruszenia przepisów BHP, co może skutkować karą finansową dla pracodawcy.

Podsumowanie

Obowiązek udzielania pomocy w Polsce jest ściśle określony przez przepisy Kodeksu cywilnego, Kodeksu karnego oraz przepisy związane z prawem pracy i BHP. Nieudzielenie pomocy osobie znajdującej się w sytuacji zagrożenia zdrowia lub życia może prowadzić do odpowiedzialności karnej, cywilnej oraz konsekwencji w miejscu pracy.

Zarówno pracodawcy, jak i pracownicy powinni znać swoje obowiązki w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy oraz udzielania pierwszej pomocy. Szybka reakcja w sytuacji zagrożenia zdrowia lub życia nie tylko ratuje życie, ale również chroni przed konsekwencjami prawnymi związanymi z nieudzieleniem pomocy.

Zadbaj o bezpieczeństwo swoich pracowników! Upewnij się, że Twoja firma przestrzega przepisów i zapewnia odpowiednie warunki do udzielania pierwszej pomocy. Zorganizuj szkolenia pierwszej pomocy i wyposaż miejsce pracy w apteczki, aby w razie wypadku reagować szybko i skutecznie. Skontaktuj się z nami, aby dowiedzieć się, jak poprawić bezpieczeństwo w Twojej firmie!